هفتاد و هشتمین زادروز مسعود کیمیایی، دیشب (چهارشنبه ۹ مرداد) همراه
با نمایش نسخه مرمت شده فیلم «دندان مار» در موزه سینما برگزار شد.
مسعود کیمیایی در این مراسم به اشاره به نیم قرن فیلمسازیاش گفت:
«تمام این سالهایی که گذراندم به راحتی طی نشدند. فیلمسازی که صدایی داشته
و برای بیان خودش ابایی نداشته باشد، زیاد نیست. ما را ترس اذیت میکند.»
او ادامه داد : «افرادی
مانند داریوش مهرجویی، از ۵ سال پیش بیکارند. او کار میکند و چند طرح
فوقالعاده دارد که سرمایه میخواهد اما نیست. از ناصر تقوایی باید خبر
گرفت و من هم به سختی فیلم میسازم. البته آقایی که تا الان چند فیلمش هم
فروش خوبی داشته، قرار است اثر بعدی من را بسازد.»
کیمیایی تاکید کرد: «مسوولان باید به فکر سینمای جدی باشند و جدا از
حرف، برای حمایت از آن قانون بگذارند. خیلی راحت میتوانند این آقایان
سرمایهگذار را وادار کنند که با پول کم، فیلم جدی بسازند. در سال دو فیلم
ارزان از نظر هزینه بسازند و نه از نظر استعداد.»
فریدون جیرانی که از او به عنوان تاریخ شفاهی سینمای ایراد یاد می شود گفت :مهرجویی چند روز پیش حرفهای مهمی زد و به نظر من صحبتهایش تاریخ ساز
بود اما من در رابطه با آن حرفها بحثی دارم؛ برای مثال مهرجویی درباره یک
جمع چپ روشنفکری صحبت کرد که خواستگاه آن صحبتها، یک جمع متفاوت است چراکه
مهرجویی از دل محفل روشنفکری بیرون آمده، اما کیمیایی از دل خیابان، گذر و
محل بیرون آمده، او پدر مصدقی و یک مادر با سواد داشته با این وجود
کیمیایی آدم گذر، محله و سینماست. برخی رفتارهای او از دل رفاقت بیرون
میآید. برای مثال او با قریبیان و احمدرضا احمدی دوست بوده و این جمع
روشنفکری در آن دوران به وجود آمد که اتفاقا چپ بوده است.
جیرانی با بیان اینکه کیمیایی خودش را به درجهای میرساند که آثار ادبی
بزرگ را میخواند، درباره سینمای کیمیایی، توضیح داد: سینمای کیمیایی کار
بزرگ میکند که در جریان چپ و آن دوران مهم بوده است چراکه که در آن دوران،
سینما به دست جریان راست افتاده بود، به طوری که شاید الان خیلیها باور
نکنند که فیلم فارسی محصول قدرت راست است.
کارگردان فیلم قرمز ادامه داد: کیمیایی ضدقهرمان را وارد سینما کرد؛ به طور کلی وقتی قانون و اخلاق ابزار
ظلم بشوند، ضدقهرمان خلق میشود. او اینگونه ضدقهرمان را با این ویژگیها
وارد سینما کرد. هرچند این کار در حال حاضر کار راحتی است اما باید توجه
داشت که در آن زمان خلق این شخصیتها بسیار سخت بوده است. با این وجود
کیمیایی این ضدقهرمان را ایجاد کرد و حضور آنها را در فیلمها ادامه داد به
همین دلایل است که حالا هرچه جلوتر میرویم به اهمیت فیلمهایی که تاریخ
در آنها وجود دارد، پی میبریم البته در آثار کیمیایی هم تاریخ وجود دارد.
جواد طوسی از منتقدان برجسته سینما و ازمعدود منتقدان علاقه مند جدی به آثار کیمیایی در این مراسم گفت: کیمیایی هم تراز علی حاتمی، امیر نادری و ... است که حیات موج نو را رقم
زدند و در حال حاضر استمرار آن توسط برخی از کارگردانها دیده میشود،
اینجاست که چراغ سینما روشن میشود البته ما باید با رعایت حرمتها به
تاریخ سازان نگاه کنیم و خط بطلانی بر بخشی از تاریخ این کشور بکشیم.
وی گفت: هرچند برخی به وجود قهرمان در آثار سینمایی و ... اعتقاد
ندارند اما ما نباید بگوییم «قهرمان چیست و بد به حال جامعهای که نیاز به
قهرمان داشته باشد» باید متوجه این موضوع باشیم که هر نگاهی منطق دوران خود
را میطلبد.
این منتقد با اشاره به التزام کیمیایی به اخلاقیات عنوان کرد: کیمیایی
همواره التزامی برای حفظ پایههای اخلاقی دارد. این را هم باید بگویم که
امیدوارم موزه سینما باز از این بهانهها استفاده و سینمای بزرگان را مرور
کند.
او ادامه داد : «دندان مار» در
یک شرایط حساس تاریخی و فرهنگی و در دوران گذار تولید شد. در آن دوران ما
سیاستی داشتیم که بانیان آن در عین حال که میخواستند سینما را در بستر
آشتی پذیری نگه دارند، برای خود قواعدی داشتند. برای مثال باید به نوع
مواجهه داوران به این فیلم در جشنواره آن زمان نگاه کنیم، آنگاه متوجه
میشویم که در حق فیلم جفا شدهاست. برای مثال جز نامزدی در یک بخش،
هیچکدام از جنبههای «دندان مار» دیده نشد. در آن دوران این برخورد سلبی،
فیلمسازی مثل کیمیایی را در نقطه تردید قرار داد، از همین رو فکر میکنم
«دندان مار» بر اساس سوءتفاهم قضاوت شد به طوری که برخی گفتند این فیلم ضد
جنگی است اما اینطور نبود و قهرمان فیلم در سایه بود. این فیلم، جنگ، تبعات
آن و قربانیان را نشان میدهد حتی در مراحل اول میبینیم که خانواده از هم
پاشیده ولی او در فیلم رفته رفته برای حل مسایل پیشنهاد ملی میدهد.
در پایان مراسم اعلام شد که مسعود کیمیایی در زادروز ۷۸ سالگیاش یادگارهای خود از ۵۵ سال
حضور در سینمای ایران را به موزه سینمای ایران اهدا میکند.
جشن زادروز ۷۸ سالگی مسعود کیمیایی در موزه سینمای ایران با اکران نسخه
مرمت شده «دندان مار» که با همکاری فیلمخانه ملی ایران انجام شد، به پایان
رسید و مهمانان پس از دیدن فیلم، از نمایشگاه پوسترهای فیلمهای کیمیایی که
در سالن سینمافردوس برپا شده است، بازدید کردند.
فوت کردن شمعها و بریدن کیک تولد ۷۸ سالگی مسعود کیمیایی، پایان بخش این مراسم بود.